ΕΛΛΗΝΙΚΟΙ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΙ ΧΟΡΟΙ
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ
Νικόλαος Διγγελίδης Ιωάννης Θεοδωράκης Ελένη Ζέτου Ιωάννης Δήμας
Φυσική Αγωγή Ε & ΣΤ Δημοτικού
Βιβλίο Εκπαιδευτικού
ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΕΚΔΟΣΕΩΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ
ΑΘΗΝΑ
Στόχοι της διδασκαλίας των παραδοσιακών χορών στην Ε' και ΣΤ' τάξη:
Ψυχοκινητικός τομέας:
α) Να μάθουν ελληνικούς χορούς.
β) Να καλλιεργήσουν το ρυθμό τους.
γ) Να γνωρίσουν το σώμα τους μέσα από την κίνηση και το ρυθμό.
Συναισθηματικός τομέας:
α) Να χαρούν και να εκφραστούν δημιουργικά.
Γνωστικός τομέας:
α) Να μυηθούν στο τραγούδι και τη μελωδία των παραδοσιακών ρυθμών.
β) Να γνωρίσουν στοιχεία της λαϊκής παράδοσης του τόπου τους και του ελληνισμού γενικότερα.
γ) Να κατανοήσουν ότι ο χορός είναι τρόπος ζωής.
ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΩΝ ΧΟΡΩΝ
Για τη διδασκαλία του χορού πρέπει να εξασφαλίζεται η δημιουργία κατάλληλου κλίματος καθώς και η δυνατότητα χρήσης κατάλληλης μουσικής. Η ατμόσφαιρα του μαθήματος είναι το άλφα και το ωμέγα για τη συνειδητή συμμετοχή, την προσοχή, την κατανόηση, την προσπάθεια και, εν τέλει, για τη μάθηση. Οι μαθητές είναι σημαντικό να μάθουν να εκφράζονται με το χορό, να διασκεδάζουν, να συνυπάρχουν κοινωνικά και να χαίρονται τη ζωή τους.
Στο χορό, οι μαθητές του Δημοτικού σχολείου συνήθως πιάνονται χέρι-χέρι, με το συμμαθητή ή συμμαθήτρια της επιλογής τους. Ζητήστε κατά διαστήματα από τους μαθητές και μαθήτριες να αλλάζουν θέσεις ώστε να τους βοηθήσετε να εξοικειωθούν με όλους τους συμμαθητές τους και κυρίως με άτομα του άλλου φύλου ή παιδιά που προέρχονται από οικογένειες μεταναστών, τα οποία πιθανόν δεν γνωρίζουν τις ελληνικές παραδόσεις. Ωστόσο, κάποιοι μαθητές ή μαθήτριες έχουν ισχυρές αναστολές να πιάσουν κάποιο άτομο -ιδιαίτερα του άλλου φύλου- από το χέρι. Αν αντιμετωπίζετε τέτοια προβλήματα συνεργασίας μεταξύ των μαθητών, αφήστε τους μαθητές αρχικά να έχουν τα χέρια τους πίσω στην πλάτη ή να σταθούν σε όποιο σημείο του χορευτικού κύκλου επιθυμούν.
Χρησιμοποιήστε, αν είναι δυνατόν, τουλάχιστον 3-4 διαφορετικές μουσικές εκτελέσεις του κάθε χορού για ποικιλία, για ρυθμικότητα και για προσαρμοστικότητα στην κάθε ξεχωριστή μελωδία. Οι αλλαγές δημιουργούν πάντα ευχάριστο κλίμα.
Χαράξτε στο χώρο, όπου διδάσκετε χορούς, έναν μεγάλο κύκλο και ονομάστε τον «χορευτικό κύκλο». Οι μαθητές μίας ομάδας κινούνται κυκλικά γύρω κι έξω από τη διαγράμμιση του χορευτικού κύκλου, χωρίς να πατούν τη γραμμή. Στη συνέχεια, σε παράταξη τόξου πάνω στο χορευτικό κύκλο με μέτωπο προς τη φορά του χορού, παρακολουθούν και εκτελούν τις μεμονωμένες απλές χορευτικές ασκήσεις, δίνοντας σημασία στην αρμονία του σώματος κατά τη μετακίνηση.
· Προς τα εμπρός, δηλαδή προς τη φορά του χορού.
· Προς τα πίσω, δηλαδή αντίθετα από τη φορά του χορού.
· Προς τα μέσα, δηλαδή προς το κέντρο του κύκλου.
· Προς τα έξω, δηλαδή προς την περιφέρεια του κύκλου, ή έξω απ' αυτόν.
Δημιουργήστε ομάδες με 5-6 μαθητές. Σε κάθε ομάδα ορίστε έναν πρωτοχορευτή ο οποίος θα αλλάζει κατά διαστήματα. Φροντίστε να περνούν όλοι από αυτόν το ρόλο, εφόσον φυσικά το επιθυμούν.
Χρησιμοποιήστε την ολική-μερική-ολική μέθοδο για τη διδασκαλία των χορών. Αυτό σημαίνει ότι αρχικά διδάσκετε όλο το χορό. Αν όλοι οι μαθητές μπορούν να ακολουθήσουν, μπορείτε να προχωρήσετε. Αν όχι, αναλύστε τα επιμέρους στοιχεία ή μέρη του χορού.
Εκτός από τη δασκαλοκεντρική μέθοδο που οι περισσότεροι καθηγητές Φυσικής Αγωγής — χοροδιδάσκαλοι χρησιμοποιούν για να κατευθύνουν και να καθοδηγούν τους μαθητές στη διδασκαλία των χορών, σπουδαία θέση πρέπει να κατέχουν οι δημιουργικές και μαθητοκεντρικές διδακτικές στρατηγικές οι οποίες αφήνουν το μαθητή να αυτοσχεδιάζει, να εκφράζεται, να μιμείται, να ψυχαγωγείται και να συμμετέχει ως ολοκληρωμένη προσωπικότητα στην κινητική και χορευτική διαδικασία.
Η διδασκαλία δεν πρέπει να περιορίζεται στην απλή ρυθμική μετακίνηση των μαθητών και στην εκμάθηση κάποιων βημάτων, αλλά να βασίζεται στα κύρια κέντρα του χορού, που είναι ο ρυθμός, η κίνηση, η μελωδία και ο λόγος.
Η διδακτική διαδικασία των χορών μπορεί να περιλαμβάνει:
I. Τη διδασκαλία των ρυθμών των ελληνικών χορών με διάφορους τρόπους όπως:
- Ρυθμικά χορευτικά παιχνίδια.
- Παραδοσιακά χορευτικά παιχνίδια.
- Σύγχρονα χορευτικά παιχνίδια.
- Αυτοσχέδια χορευτικά παιχνίδια.
- Παιχνίδια επινόησης είτε από το δάσκαλο είτε από τους μαθητές.
II.Τη διδασκαλία του ρυθμού όπως:
- Απλοί αυτοσχέδιοι ήχοι με τα χέρια (π.χ. με παλαμάκια) ή με τα πόδια ή με απλά υλικά.
- Μουσικοί ήχοι με απλά μουσικά όργανα (π.χ. τύμπανα, ντέφια, ξυλόφωνα κλπ.).
- Ποικιλία ρυθμικών ήχων με τη χρήση της φωνής για την καλλιέργεια των φωνητικών ικανοτήτων των παιδιών.
III. Τη διδασκαλία της χορευτικής κίνησης, της διάταξης των χορευτικών σχημάτων και των τρόπων σύνδεσης των χορευτών.
- Χορευτικά παιχνίδια πάνω σε συγκεκριμένα σχήματα (π.χ. σε απλό και διπλό κύκλο, σε ευθεία, ελεύθερα στο χώρο, ανά ζεύγη ή ατομικά κλπ.).
- Ρυθμική κίνηση πάνω σε συγκεκριμένα σχήματα.
- Χορός και εκμάθηση των βασικών χορευτικών λαβών. Τέλος, πρέπει να δίνεται σημασία:
- Στην εκμάθηση των στίχων των τραγουδιών με τα οποία χορεύονται οι χοροί και στην κατανόηση του περιεχομένου τους.
- Στα χορευτικά τραγούδια με συνοδεία μουσικής (γνωριμία με τα μουσικά όργανα).
Στους χορούς έχει μεγάλη σημασία η προφορική καθοδήγηση των μαθητών. Χρησιμοποιήστε μόνο ένα σήμα κάθε φορά. Για παράδειγμα, καθοδηγήστε τους μαθητές στα βήματα του χορού μετρώντας δυνατά ή με ρυθμικά παλαμάκια. Αποφύγετε να έχετε παλαμάκια και μέτρημα ταυτόχρονα καθώς αυτό μπορεί να φέρει σύγχυση στους μαθητές, ιδιαίτερα αν δεν υπάρχει σωστός συντονισμός μεταξύ των δυο σημάτων. Ωστόσο, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε ένα ρυθμικό σήμα (π.χ. παλαμάκια) σε συνδυασμό με τη μουσική του χορού.
Ο ρυθμός είναι το σημείο-κλειδί για την εκμάθηση των χορών. Αν κάποιος εξοικειωθεί με ένα ρυθμό, μπορεί στη συνέχεια να κινήσει τα πόδια του και τα χέρια του όπως θέλει. Το σημαντικό στην εκμάθηση των χορών, είναι να αναγνωρίζεται και να ακολουθείται ο ρυθμός.
Η σειρά με την οποία θα βρείτε τους χορούς παρακάτω είναι απλώς ενδεικτική. Η σειρά με την οποία έχουν μπει οι χοροί στα υποδείγματα σχεδίων μαθημάτων σχετίζεται κυρίως με το βαθμό δυσκολίας— ξεκινώντας από τον ευκολότερο στην εκμάθηση «Ζωναράδικο» μέχρι το δυσκολότερο «Πεντοζάλι». Ανάλογα με την περιοχή της Ελλάδας που βρίσκεστε και τις τοπικές παραδόσεις μπορείτε να κάνετε τις ανάλογες προσαρμογές στον προγραμματισμό σας. Για παράδειγμα, στην περιφέρεια μπορείτε να δίνετε έμφαση στη διδασκαλία των τοπικών χορών, κατόπιν διδάσκετε τους διαδεδομένους πανελλήνιους χορούς και ολοκληρώνετε τη διδασκαλία με χορούς απ' όλες τις πολιτισμικές περιοχές της χώρας. Στην Αθήνα όμως, είναι (πιθανόν) προτιμότερο να ξεκινήσετε αντίστροφα, δηλαδή διδάσκοντας αρχικά τους πιο διαδεδομένους ελληνικούς χορούς και κατόπιν χορούς απ΄ όλες τις πολιτισμικές περιοχές της χώρας.
Συνολικά, μπορείτε να αφιερώσετε τουλάχιστον 12 διδακτικές ώρες ανά τάξη για τους παραδοσιακούς χορούς στον ετήσιο προγραμματισμό σας. Στα παρακάτω υποδείγματα μαθημάτων θα βρείτε τους 6 χορούς που αναφέρονται στο Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών. Θα βρείτε επίσης τα βασικότερα στοιχεία για τον κάθε χορό και τις απαραίτητες οδηγίες για τη διδασκαλία.
Η διδασκαλία ενός χορού σε ένα μόνο μάθημα δεν εξασφαλίζει συνήθως την επίτευξη του ψυχοκινητικού στόχου, δηλαδή, να είναι οι μαθητές σε θέση να χορέψουν το χορό που έχετε διδάξει. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι είναι απαραίτητο να βρίσκετε ευκαιρίες για επαναλήψεις των χορών που διδάσκετε. Σε ένα μόνο μάθημα είναι δυνατόν να επιτευχθεί ο γνωστικός στόχος να έχουν μάθει, δηλαδή, οι μαθητές κάποια βασικά στοιχεία για το χορό (π.χ. πού χορεύεται, πόσα βήματα έχει και πιθανόν να είναι σε θέση να τα δείξουν χωρίς μουσική ή ρυθμό).
Απαραίτητα υλικά για τη διδασκαλία των χορών είναι: ο χάρτης της Ελλάδος, κασετόφωνο, μουσικά CD ή κασέτες, απλά μουσικά όργανα, κιμωλία για το σχεδιασμό του χορευτικού κύκλου.
Οι εκπαιδευτικοί Φυσικής Αγωγής ενθαρρύνονται να δημιουργήσουν χορευτική ομάδα στο σχολείο τους. Η ομάδα αυτή μπορεί να σχηματιστεί από μαθητές και μαθήτριες σε εθελοντική βάση.
Προτάσεις για ενίσχυση της διαθεματικότητας στα μαθήματα των χορών
Το μάθημα του χορού είναι πολύ σημαντικό να γίνεται με διεπιστημονική και διαθεματική προσέγγιση με την αισθητική αγωγή (μουσική - θέατρο - εικαστικά), την περιβαλλοντική αγωγή, τον ελληνικό ευρωπαϊκό και παγκόσμιο πολιτισμό, τη λαογραφία (ήθη - έθιμα - ενδυμασία - διατροφή), την τοπική ιστορία, τη γεωγραφία, τα θρησκευτικά κλπ. Σκοπός αυτής της προσέγγισης είναι να αναδειχθούν οι πολλαπλές και ποικίλες εκφραστικές δυνατότητες των μαθητών. Συνεργαστείτε με τον εκπαιδευτικό μουσικής του σχολείου για να μάθουν οι μαθητές τα τραγούδια των χορών που διδάσκετε.
Δώστε την ευκαιρία στους μαθητές να δουλέψουν ομαδικά υλοποιώντας σχέδια εργασίας με την ομαδοσυνεργατική μέθοδο και να αναπτύξουν θέματα σχετικά με τα τραγούδια, τις φορεσιές, τα μουσικά όργανα, τις λαϊκές παραδόσεις, τις λαβές των παραδοσιακών χορών κλπ.
Πίνακας 2.4: Ενδεικτικές θεμελιώδεις έννοιες διαθεματικής προσέγγισης για τους παραδοσιακούς χορούς.
Άξονες γνωστικού περιεχομένου
Ελληνικοί παραδοσιακοί χοροί:
Ζωναράδικος
Τσάμικος
Καλαματιανός
Τικ (μονό)
Έντεκα
Πεντοζάλι
Ενδεικτικές θεμελιώδεις έννοιες διαθεματικής προσέγγισης
Παράδοση, πολιτισμός Άτομο - σύνολο Επικοινωνία
Αλληλεπίδραση (συνεργασία - συλλογικότητα σύγκρουση - εξάρτηση - ενέργεια)
Οι ελληνικοί παραδοσιακοί χοροί που θα διδαχθούν είναι:
Ζωναράδικος
Τσάμικος
Συρτός καλαματιανός
Έντεκα
Τικ (μονό)
Πεντοζάλι
Τοπικοί χοροί
ΥΠΟΔΕΙΓΜΑΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΧΟΡΩΝ
ΜΑΘΗΜΑ 1 Παραδοσιακός χορός ζωναράδικος
Οι μαθητές:
Θα μάθουν το «ζωναράδικο» χορό
Υλικά:
Κασετόφωνο, μουσική, κιμωλία για το σχεδιασμό του χορευτικού κύκλου.
Συμβουλή για τη διδασκαλία: προχωρήστε στην επόμενη δραστηριότητα, αφού βεβαιωθείτε ότι όλοι, ή τουλάχιστον οι περισσότεροι μαθητές, έχουν εμπεδώσει την προηγούμενη (αυτό ισχύει για όλα τα μαθήματα).
Τα χαρακτηριστικά του χορού: ο ζωναράδικος έχει συνολικά 6 χορευτικά πατήματα-βήματα και μουσικό μέτρο 6/8. Τον συναντάμε κυρίως στη Θράκη.
ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΜΕΡΟΣ
Στο εισαγωγικό μέρος μπορείτε να βάλετε μια μελωδία με μέτρο 2/4 (π.χ. χασάπικο γρήγορο σε αργή εκτέλεση ή χασάπικο αργό όπως η «Ομόνοια» του Μ. Θεοδωράκη) και να δώσετε στους μαθητές να εκτελέσουν ασκήσεις ή να χορέψουν το χορό.
Μιμητικό παιχνίδι. Ο εκπαιδευτικός βάζει να ακούγεται το αποκριάτικο τραγούδι «Μια γριά μπαμπόγρια» και καλεί τους μαθητές να μιμηθούν με κινήσεις τα λόγια του τραγουδιού κρατώντας το ρυθμό του.
ΚΥΡΙΟ ΜΕΡΟΣ
Οι μαθητές σχηματίζουν μικρές ομάδες των 5-6 ατόμων γύρω κι έξω από το χορευτικό κύκλο. Ο εκπαιδευτικός ή και οι μαθητές παρουσιάζουν το χορό με συνοδεία μουσικής (π.χ. το τραγούδι «Δω στα λιανοχορταρούδια...» ή «Στο χωρίον Μεταξάδες...» κλπ.).
Βάλτε τη μουσική να παίζει και ζητήστε από τους μαθητές να κρατήσουν το ρυθμό με παλαμάκια ή χτυπώντας το πόδι τους στο έδαφος. Εναλλακτικά, μπορείτε να ζητήσετε από τους μαθητές να δοκιμάσουν να κινηθούν σύμφωνα με το ρυθμό με ελεύθερες κινήσεις στο χώρο.
Βάλτε τη μουσική να παίζει και δοκιμάστε να κρατήσετε το ρυθμό μετρώντας από το 1 ως το 6.
Δραστηριότητες χωρίς μουσική. Ο εκπαιδευτικός παρουσιάζει και αναλύει το χορό από το 1ο ως το 6ο βήμα.
· Οι μαθητές δοκιμάζουν να χορέψουν τα βασικά βήματα του χορού μετρώντας τα, αρχίζοντας με το δεξί πόδι.
· Οι μαθητές δοκιμάζουν να χορέψουν τα βασικά βήματα του χορού όπως και στην προηγούμενη δραστηριότητα και προστίθεται και η λαβή των χεριών.
Δραστηριότητες με μουσική. Αφού εμπεδωθούν τα βασικά βήματα του χορού, δοκιμάστε να χορέψετε από κοινού με τους μαθητές το χορό με τη συνοδεία μουσικής. Αν οι μαθητές έχουν εμπεδώσει τα βασικά βήματα του χορού κι εφόσον υπάρχει χρόνος, μπορείτε να δοκιμάσετε να διδάξετε παραλλαγές και φιγούρες του χορού ή να ζητήσετε από τους μαθητές να δείξουν, αν γνωρίζουν, κάποια φιγούρα.
Ζητήστε από τους μαθητές να χορέψουν το χορό τραγουδώντας οι ίδιοι κάποιο από τα τραγούδια με τα οποία συνοδεύεται.
Ταξίδι στο χάρτη. Ο εκπαιδευτικός δείχνει στο χάρτη της Ελλάδας τον τόπο όπου χορεύεται ο χορός και αναφέρει τα κυριότερα λαογραφικά στοιχεία.
ΤΕΛΙΚΟ ΜΕΡΟΣ
Οι μαθητές σχηματίζουν ημικύκλιο. Ανακεφαλαιώστε τα πιο σημαντικά σημεία του μαθήματος.
Το θέμα της ημέρας: συζητήστε για τη σημασία του ρυθμού στη ζωή μας, για τη θέση του χορού στην αρχαία Ελλάδα και στη σύγχρονη.
ΜΑΘΗΜΑ 2 Παραδοσιακός χορός: τσάμικος
Οι μαθητές:
Θα μάθουν τον «τσάμικο» χορό. Κασετόφωνο, μουσική,
Υλικά:
κιμωλία για το σχεδιασμό του χορευτικού κύκλου.
Τα χαρακτηριστικά του χορού: ο τσάμικος χορεύεται κυρίως με 10 χορευτικά βήματα, όπως επίσης και με 12 ή 8, ανάλογα με τις τοπικές παραδόσεις της περιοχής. Έχει μουσικό μέτρο (ρυθμό) 6/8 ή 3/4 και το συναντούμε στην Πελοπόννησο, τη Στερεά Ελλάδα, την Ήπειρο, την Πίνδο και τη Θεσσαλία.
ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΜΕΡΟΣ
■ Οι μαθητές σχηματίζουν ημικύκλιο. Ταξίδι στο χάρτη. Ο εκπαιδευτικός δείχνει στο χάρτη της Ελλάδας τους τόπους στους οποίους χορεύεται ο χορός, επισημαίνει τις διαφορές του χορευτικού μοτίβου και του ύφους από τόπο σε τόπο και αναφέρει τα κυριότερα λαογραφικά στοιχεία.
Στη συνέχεια βάζει μια μελωδία Τσάμικου (π.χ. «Του Ανδρούτσου η μάνα χαίρεται», «Στ'Αναπλιού το Παλαμίδι», κ.ά. ή τον «Τσάμικο» του Δ. Σαβόπουλου) και καλεί τους μαθητές να μετακινηθούν ελεύθερα στο χώρο σύμφωνα με το ρυθμό.
ΚΥΡΙΟ ΜΕΡΟΣ
■ Οι μαθητές σχηματίζουν μικρές ομάδες των 5-6 ατόμων γύρω κι έξω από το χορευτικό κύκλο. Ο εκπαιδευτικός ή και οι μαθητές παρουσιάζουν το χορό με συνοδεία μουσικής (π.χ. το τραγούδι «Ένας λεβέντης χόρευε...» ή «Συννέφιασε στον Παρνασσό» ή «Τρικαλινή μου πέρδικα» κλπ.).
· Βάλτε τη μουσική να παίζει και ζητήστε από τους μαθητές να κρατήσουν το ρυθμό με παλαμάκια ή χτυπώντας το πόδι τους στο έδαφος. Εναλλακτικά, μπορείτε να ζητήσετε από τους μαθητές να δοκιμάσουν να κινηθούν σύμφωνα με το ρυθμό με ελεύθερες κινήσεις στο χώρο.
· Βάλτε τη μουσική να παίζει και δοκιμάστε να κρατήσετε το ρυθμό μετρώντας από το 1 ως το 10 ή 12 (ανάλογα με την παραλλαγή του χορού που θέλετε να διδάξετε).
Δραστηριότητες χωρίς μουσική. Ο εκπαιδευτικός παρουσιάζει και αναλύει το χορό από το 1ο ως το 10ο βήμα.
· Χωρίστε το χορό στα βασικά του μέρη και δοκιμάστε να τα χορέψετε μετρώντας με ρυθμό.
· Οι μαθητές δοκιμάζουν να χορέψουν όλο το χορό συνδέοντας όλα τα μέρη του χορού. Ζητήστε από τους μαθητές να μετρούν τα βήματα με δυνατή φωνή καθώς χορεύουν.
Δραστηριότητες με μουσική. Αφού εμπεδωθούν τα βασικά βήματα του χορού, χορέψτε από κοινού με τους μαθητές το χορό με τη συνοδεία μουσικής. Στη συνέχεια, διδάξτε παραλλαγές και φιγούρες του χορού ή ζητήστε από τους μαθητές να δείξουν, αν γνωρίζουν, κάποια φιγούρα.
ΤΕΛΙΚΟ ΜΕΡΟΣ
■ Οι μαθητές σχηματίζουν ημικύκλιο. Ανακεφαλαιώστε τα πιο σημαντικά σημεία του μαθήματος.
Το θέμα της ημέρας: ρωτήστε τους μαθητές αν έχουν απορίες και συζητήστε για τους τοπικούς χορούς της περιοχής τους ή του τόπου καταγωγής τους.
ΜΑΘΗΜΑ 3 Παραδοσιακός χορός: συρτός καλαματιανός
Οι μαθητές:
Θα μάθουν το «συρτό - καλαματιανό» χορό. Κασετόφωνο, μουσική,
Υλικά:
κιμωλία για το σχεδιασμό του χορευτικού κύκλου, κώνοι.
Τα χαρακτηριστικά του χορού: Ο συρτός καλαματιανός χορός έχει 12 βήματα, μέτρο 7/8 και χορεύεται με παραλλαγές σχεδόν σε όλη την Ελλάδα.
ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΜΕΡΟΣ
Ο εκπαιδευτικός βάζει μελωδίες «συρτού στα τρία» και «συρτού νησιώτικου» και καλεί τους μαθητές στον κύκλο να χορέψουν αυτούς τους χορούς, που ήδη γνωρίζουν από τις προηγούμενες τάξεις του Δημοτικού σχολείου.
ΚΥΡΙΟ ΜΕΡΟΣ
■ Οι μαθητές σχηματίζουν μικρές ομάδες των 5-6 ατόμων γύρω κι έξω από το χορευτικό κύκλο. Ο εκπαιδευτικός ή και οι μαθητές παρουσιάζουν το χορό με συνοδεία μουσικής (π.χ. το τραγούδι «Μαντήλι καλαματιανό...» ή «Μήλο μου κόκκινο...» ή «Στην βρύση, στην κρυόβρυση...» κλπ.).
· Βάλτε τη μουσική να παίζει και ζητήστε από τους μαθητές να κρατήσουν το ρυθμό με παλαμάκια ή χτυπώντας το πόδι τους στο έδαφος. Εναλλακτικά, μπορείτε να ζητήσετε από τους μαθητές να δοκιμάσουν να κινηθούν σύμφωνα με το ρυθμό με ελεύθερες κινήσεις στο χώρο.
· Βάλτε τη μουσική να παίζει και δοκιμάστε να κρατήσετε το ρυθμό μετρώντας από το 1 ως το 12.
Δραστηριότητες χωρίς μουσική. Ο εκπαιδευτικός παρουσιάζει και αναλύει το χορό από το 1ο ως το 12ο βήμα.
· Οι μαθητές δοκιμάζουν να χορέψουν τα πρώτα 6 βήματα του χορού μετρώντας τα, αρχίζοντας με το δεξί πόδι.
· Οι μαθητές δοκιμάζουν να χορέψουν τα υπόλοιπα 6 βήματα του χορού μετρώντας τα, αρχίζοντας με δεξί πόδι.
· Οι μαθητές δοκιμάζουν να χορέψουν όλο το χορό συνδέοντας τα δυο μέρη του. Ζητήστε από τους μαθητές να μετρούν τα βήματα δυνατά καθώς χορεύουν.
Δραστηριότητες με μουσική. Αφού εμπεδωθούν τα βασικά βήματα του χορού, χορέψτε από κοινού με τους μαθητές το χορό με τη συνοδεία μουσικής. Στη συνέχεια, διδάξτε παραλλαγές και φιγούρες του χορού ή ζητήστε από τους μαθητές να δείξουν, αν γνωρίζουν, κάποια φιγούρα. Ζητήστε από μια ομάδα μαθητών να τραγουδά ενώ οι υπόλοιποι μαθητές χορεύουν. Μιμητικό παιχνίδι. Ο εκπαιδευτικός βάζει να ακούγεται το αποκριάτικο τραγούδι «Παντρεύουνε τον κάβουρα» ή το «Το πιπέρι» και καλεί τους μαθητές να μιμηθούν με κινήσεις τα λόγια του τραγουδιού κρατώντας το ρυθμό του.
Ταξίδι στο χάρτη. Ο εκπαιδευτικός δείχνει στο χάρτη της Ελλάδας τους τόπους όπου χορεύεται ο χορός, επισημαίνει τις διαφορές του χορευτικού μοτίβου από τόπο σε τόπο και αναφέρει τα κυριότερα λαογραφικά στοιχεία.
ΤΕΛΙΚΟ ΜΕΡΟΣ
■ Οι μαθητές σχηματίζουν ημικύκλιο. Ανακεφαλαιώστε τα πιο σημαντικά σημεία του μαθήματος. Μπορείτε να ζητήσετε από μια ομάδα μαθητών να παρουσιάσουν στην τάξη το χορό με μουσική μετρώντας τα βήματα ρυθμικά.
Το θέμα της ημέρας: συζητήστε με τους μαθητές για τα διαφορετικά μουσικά όργανα που χρησιμοποιούνται από τόπο σε τόπο για τους συρτούς χορούς. Ρωτήστε τους αν γνωρίζουν πώς παίρνουν το όνομά τους οι χοροί.
ΜΑΘΗΜΑ 4 Παραδοσιακός χορός: τικ (μονό)
Οι μαθητές:
Θα μάθουν το χορό «τικ (μονό)». Κασετόφωνο, μουσική,
Υλικά:
κιμωλία για το σχεδιασμό του χορευτικού κύκλου.
Τα χαρακτηριστικά του χορού: ο χορός «τικ» (μονό) είναι Ποντιακός χορός. Έχει 6 χορευτικά βήματα και ρυθμό 2/4.
ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΜΕΡΟΣ
Ο εκπαιδευτικός καλεί τους μαθητές να χορέψουν τους χορούς που ήδη έχουν μάθει.
Ταξίδι στο χάρτη. Ο εκπαιδευτικός δείχνει στο χάρτη της Ελλάδας τους τόπους όπου χορεύεται ο
χορός και αναφέρει τα κυριότερα λαογραφικά στοιχεία.
ΚΥΡΙΟ ΜΕΡΟΣ
■ Οι μαθητές χωρίζονται σε μικρές ομάδες των 5-6 ατόμων και τοποθετούνται γύρω κι έξω από το χορευτικό κύκλο.
Ο εκπαιδευτικός ή και οι μαθητές παρουσιάζουν το χορό με συνοδεία μουσικής.
· Βάλτε τη μουσική του χορού να παίζει και ζητήστε από τους μαθητές να κρατήσουν το ρυθμό με παλαμάκια ή χτυπώντας το πόδι τους στο έδαφος. Εναλλακτικά, μπορείτε να ζητήσετε από τους μαθητές να δοκιμάσουν να κινηθούν σύμφωνα με το ρυθμό με ελεύθερες κινήσεις στο χώρο.
· Βάλτε τη μουσική να παίζει και δοκιμάστε να κρατήσετε το ρυθμό μετρώντας από το 1 ως το 6.
Δραστηριότητες χωρίς μουσική. Ο εκπαιδευτικός παρουσιάζει και αναλύει το χορό από το 1ο ως το 6ο βήμα. Στη συνέχεια, οι μαθητές δοκιμάζουν να χορέψουν το χορό ολοκληρωμένο.
Δραστηριότητες με μουσική. Αφού εμπεδωθούν τα βασικά βήματα του χορού, δοκιμάστε να χορέψετε από κοινού με τους μαθητές το χορό με τη συνοδεία μουσικής. Αν οι μαθητές έχουν εμπεδώσει τα βασικά βήματα του χορού, μπορείτε να δοκιμάσετε να διδάξετε παραλλαγές και φιγούρες του χορού ή να ζητήσετε από τους μαθητές να δείξουν, αν γνωρίζουν, κάποια φιγούρα.
ΤΕΛΙΚΟ ΜΕΡΟΣ
■ Οι μαθητές σχηματίζουν ημικύκλιο. Ανακεφαλαιώστε τα πιο σημαντικά σημεία του μαθήματος.
Το θέμα της ημέρας: συζητήστε με τους μαθητές για τις φορεσιές των χορευτών των παραδοσιακών χορών.
ΜΑΘΗΜΑ 5 Παραδοσιακός χορός: έντεκα
Οι μαθητές:
Θα μάθουν το χορό «έντεκα».
Υλικά: Κασετόφωνο, μουσική.
Τα χαρακτηριστικά του χορού: ο χορός έχει 10 βήματα, ρυθμό 9/8 και χορεύεται αντικριστά σε ζευγάρια στη Δυτική Μακεδονία.
ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΜΕΡΟΣ
Ο εκπαιδευτικός καλεί τους μαθητές να χορέψουν τους χορούς που ήδη έχουν μάθει. Ταξίδι στο χάρτη. Ο εκπαιδευτικός δείχνει στο χάρτη της Ελλάδας την περιοχή στην οποία χορεύεται ο χορός και αναφέρει τα κυριότερα λαογραφικά στοιχεία.
ΚΥΡΙΟ ΜΕΡΟΣ
■ Οι μαθητές σχηματίζουν μικρές ομάδες των 5-6 ατόμων γύρω κι έξω από το χορευτικό κύκλο. Ο εκπαιδευτικός ή και οι μαθητές παρουσιάζουν το χορό με συνοδεία μουσικής (π.χ. το τραγούδι «Τι 'θελα και σ' αγαπούσα και δεν κάθομαν καλά» κλπ.).
· Βάλτε τη μουσική του χορού και ζητήστε από τους μαθητές να κρατήσουν το ρυθμό με παλαμάκια ή χτυπώντας το πόδι τους στο έδαφος. Εναλλακτικά, μπορείτε να ζητήσετε από τους μαθητές να δοκιμάσουν να κινηθούν σύμφωνα με το ρυθμό με ελεύθερες κινήσεις στο χώρο.
· Βάλτε τη μουσική να παίζει και δοκιμάστε να κρατήσετε το ρυθμό μετρώντας από το 1 ως το 10.
Δραστηριότητες χωρίς μουσική. Ο εκπαιδευτικός παρουσιάζει και αναλύει το χορό από το 1ο ως το 10ο βήμα.
· Οι μαθητές δοκιμάζουν να χορέψουν το πρώτο μέρος του χορού που έχει 5 βήματα μετρώντας τα, αρχίζοντας με το δεξί πόδι.
· Οι μαθητές δοκιμάζουν να χορέψουν τα υπόλοιπα 5 βήματα του χορού μετρώντας τα, αρχίζοντας με το αριστερό πόδι.
· Οι μαθητές δοκιμάζουν να χορέψουν όλο το χορό συνδέοντας τα δυο μέρη του χορού. Ζητήστε από τους μαθητές να μετρούν τα βήματα δυνατά καθώς χορεύουν.
Δραστηριότητες με μουσική. Αφού εμπεδωθούν τα βασικά βήματα του χορού, επιχειρήστε να χορέψετε από κοινού με τους μαθητές το χορό με τη συνοδεία μουσικής. Αν οι μαθητές έχουν εμπεδώσει τα βασικά βήματα του χορού κι εφόσον υπάρχει χρόνος, μπορείτε να επιχειρήσετε να διδάξετε παραλλαγές και φιγούρες του χορού ή να ζητήσετε από τους μαθητές να δείξουν, αν γνωρίζουν, κάποια φιγούρα.
ΤΕΛΙΚΟ ΜΕΡΟΣ
■ Οι μαθητές σχηματίζουν ημικύκλιο. Ανακεφαλαιώστε τα πιο σημαντικά σημεία του μαθήματος.
Το θέμα της ημέρας: συζητήστε για τη σημασία του ρυθμού στη ζωή μας.
ΜΑΘΗΜΑ 6 Παραδοσιακός χορός: πεντοζάλι
Οι μαθητές:
Θα μάθουν το «πεντοζάλι».
Υλικά:
Κασετόφωνο, μουσική.
Τα χαρακτηριστικά του χορού: το μουσικό του μέτρο είναι 2/4, έχει 8 χορευτικά βήματα και χορεύεται στην Κρήτη.
ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΜΕΡΟΣ
Ήχος και ηχώ. 0 εκπαιδευτικός καλεί τους μαθητές στον κύκλο και τους μαθαίνει με ήχο και ηχώ Κρητικές μαντινάδες ή ένα κριτικό παραδοσιακό τραγούδι (π.χ. «Αγρίμια και αγριμάκια μου», «Για δες περβόλιν όμορφο», «Άστρα μη με μαλώνετε» κ.ά.).
Ταξίδι στο χάρτη. 0 εκπαιδευτικός δείχνει στο χάρτη της Ελλάδας την περιοχή της Κρήτης και αναφέρει τα κυριότερα ιστορικά, γεωφυσικά και λαογραφικά στοιχεία.
ΚΥΡΙΟ ΜΕΡΟΣ
■ 0ι μαθητές σχηματίζουν μικρές ομάδες των 5-6 ατόμων γύρω κι έξω από το χορευτικό κύκλο. 0 εκπαιδευτικός ή και οι μαθητές παρουσιάζουν το χορό με συνοδεία μουσικής.
· Βάλτε τη μουσική και ζητήστε από τους μαθητές να κρατήσουν το ρυθμό με παλαμάκια ή χτυπώντας το πόδι τους στο έδαφος. Εναλλακτικά, μπορείτε να ζητήσετε από τους μαθητές να δοκιμάσουν να κινηθούν σύμφωνα με το ρυθμό με ελεύθερες κινήσεις στο χώρο.
· Βάλτε τη μουσική και δοκιμάστε να κρατήσετε το ρυθμό μετρώντας.
Δραστηριότητες χωρίς μουσική. 0 εκπαιδευτικός παρουσιάζει και αναλύει το χορό. Δείχνει πρώτα το σιγανό (αργό μέρος) και στη συνέχεια το πεντοζάλι (γρήγορο μέρος).
· 0ι μαθητές δοκιμάζουν να χορέψουν τα 6 βήματα του σιγανού χορού μετρώντας τα, αρχίζοντας με δεξί πόδι.
· 0ι μαθητές δοκιμάζουν να χορέψουν το κύριο μέρος του πεντοζάλη χορού μετρώντας τα 8 βήματα, αρχίζοντας με δεξί πόδι χρησιμοποιώντας και τη λαβή των χεριών.
· 0ι μαθητές δοκιμάζουν να χορέψουν όλο το χορό συνδέοντας τα δυο μέρη του χορού. Ζητήστε από τους μαθητές να μετρούν τα βήματα (από μέσα τους ή φωναχτά), καθώς χορεύουν.
Δραστηριότητες με μουσική. Αφού εμπεδωθούν τα βασικά βήματα του χορού, δοκιμάστε να χορέψετε από κοινού με τους μαθητές το χορό με τη συνοδεία μουσικής. Αν οι μαθητές έχουν εμπεδώσει τα βασικά βήματα του χορού κι εφόσον υπάρχει χρόνος, μπορείτε να δοκιμάσετε να διδάξετε παραλλαγές και φιγούρες ή να ζητήσετε από τους μαθητές να δείξουν, αν γνωρίζουν, κάποια φιγούρα.
ΤΕΛΙΚΟ ΜΕΡΟΣ
■ 0ι μαθητές σχηματίζουν ημικύκλιο. Ανακεφαλαιώστε τα πιο σημαντικά σημεία του μαθήματος.
Το θέμα της ημέρας: συζητήστε με τους μαθητές για τους διαφορετικούς τρόπους λαβής των παραδοσιακών χορών.
